JAK KUPOWAĆ I WYKORZYSTYWAĆ WARZYWA W KUCHNI, czyli Moc Polskich Warzyw i praktyczny poradnik.
Czym jest dieta dla planety?
Określenie diety planetarnej coraz mocniej szturmuje nasz współczesny świat. Jak
powinna wyglądać dieta dla planety?
W 2019r. Komisja EAT- Lancet* przygotowała raport o diecie dla planety/diecie planetarnej.
Zebrała 37 wiodących naukowców z różnych dyscyplin. Byli to specjaliści od zdrowia
ludzkiego, rolnictwa, nauk politycznych oraz od zrównoważonego rozwoju środowiska.
Naukowcy tworząc raport, odpowiedzieli na zadane wyżej pytania. Według specjalistów
globalna konsumpcja owoców, warzyw, orzechów i roślin strączkowych będzie musiała
się podwoić. Dieta bogata w żywność pochodzenia roślinnego
i mniejsza liczba produktów pochodzenia zwierzęcego zapewnia zarówno korzyści
zdrowotne, jak i środowiskowe.
Dieta planetarna wyraźnie wskazuje potrzebę zwiększenia spożywania produktów roślinnych
i znaczące zmniejszenie spożywania mięsa. W naszej szerokości geograficznej jest to szczególnie proste,
ponieważ w Polsce mamy ogromną różnorodność produktów roślinnego pochodzenia.
Mimo tego, że okres zimowy kojarzy nam się z małym wyborem, to wciąż daje wiele możliwości
wykorzystywania sezonowych warzyw.
Czym jest kuchnia ekologiczna?
Kuchnia ekologiczna kojarzyła nam się z drogimi sklepami spożywczymi z certyfikowanymi
produktami. Tak naprawdę to kuchnia, w której docenia się Moc Polskich Warzy. Zatem w kuchni ekologicznej dominują warzywa oraz ich sezonowość oraz lokalność. Sezonowość wpływa na gęstość odżywczą naszych
produktów. Jest ona największa dla warzyw, które występują naturalnie w danym dla siebie
czasie w roku. Czyli pomidor w sierpniu to bomba witaminowa w porównaniu do pomidora
na początku roku. Dzięki temu sezonowe warzywa są zdrowsze i tańsze. Z kolei
lokalność to czysta ekonomia i ekologia. Produkty, które rosną bliżej nas, nie muszą być
długo transportowane, a także tak jak w przypadku żywności sezonowej, nie muszą być
tak konserwowane, jak te z dalekich stron. To także mniejsza emisja CO2 wynikająca z
krótszego transportu. Żeby wiedzieć kiedy i po jakie warzywa sięgać, dobrze jest przygotować
osobisty kalendarz sezonowości. Poniżej macie kalendarz sezonowości, który warto
wydrukować, następnie zakreślić te produkty, które lubisz i znasz. Kartkę zawieś na
drzwiach lodówki, to będzie przydatna ściąga podczas planowania posiłków, zakupów i
gotowania. W kuchni warto sięgać po te warzywa, które są nam dobrze znane. Dzięki
temu lepiej wykorzystujemy produkty i rozwijamy swoją wyobraźnię. Warzywa mniej nam
znane warto dodawać do jadłospisu, ale polecam robić to powoli. Np. Raz w miesiącu.
Jak kupować warzywa?
Na zakupy warto przygotować dobrą listę zakupową i materiałowe torby. Zwracajcie
uwagę na to jak warzywa w sklepie są przechowywane. Czy nie mają nadmiernej wilgoci
lub nie są wystawione na nadmierną ilość światła. Starajcie się sięgać po warzywa, które
można kupić na wagę do własnego woreczka. Dzięki temu widzicie dokładnie, czy dany
produkt nie ma pleśni lub innych niepokojących zmian. Wybierając warzywa w opakowaniu
zbiorczym łatwiej naciąć się na te z dodatkiem kryjącej się pleśni. Nie odkładajcie na
bok warzywa o nieidealnym kształcie. Raport Banków Żywności wskazuje, że ok. 50%
Polaków boi się sięgać po nieidealne warzywa i owoce. Tymczasem te z pomarszczoną
skórką mogą być tańsze i bardziej dojrzałe, tym samym słodsze. Nieidealny kształt warzyw
świadczy tylko o tym, że natura nimi rządzi.
Jak przechowywać warzywa?
Mamy wiele rodzajów warzyw i każde z nich powinny być odpowiednio przechowywane.
To szansa na to, żeby zachować ich świeżość jak najdłużej. Jednak pamiętajmy, że co do
zasady warzywa i wszelakie produkty spożywcze nie są do wiecznego przechowywania.
Im szybciej je zjemy, tym więcej zachowamy wartości odżywczych i tym więcej zostanie
wartości dla nas. Warzywa, które powinny być przechowywane w temperaturze pokojowej to między innymi: cebule,
czosnek, ziemniaki, pomidory, ogórki, o ile temperatura pokojowa nie jest wyższa niż 24/25. Jeśli temperatura jest wyższa, można je spakować do papierowej torby i umieścić na drzwiach lodówki, gdzie panuje najwyższa temperatura w lodówce, ok. 10-12 stopni. W lodówce warto przeznaczyć dwa osobne miejsca na przechowywanie warzyw. Na te, które są bardziej trwałe, np. dynia, seler, kapusta, marchewka oraz na te delikatniejsze, np. bakłażan, grzyby, cukinia, etc. Wszystkie warzywa powinny być przechowywane w zacienionym miejscu, nie w stłoczeniu. Warzywa nie powinny być przechowywane w plastiku, ponieważ plastik powoduje ich zaparzenie, prowadząc do szybkiego psucia się i pleśnienia.
Jak wykorzystywać warzywa w kuchni?
Warzywa mają ogromną moc smaku. Jednak trzeba wiedzieć wydobyć to z nich. Najgorszym
sposobem na ich wykorzystanie to długie gotowanie w wodzie. Smak i wartości odżywcze
rozpuszczą się w nadmiarze wody. Jeśli chcemy zachować jak najbardziej naturalny
i delikatny smak, najlepiej sprawdzi się gotowanie na parze. Nie potrzebujemy specjalnych
do tego garnków. Wystarczy garnek, odrobinę wody, sitko i pokrywka do garnka.
Starajcie się gotować tak, żeby warzywa były al dente. Chrupiący kalafior to dużo większa
przyjemność na podniebieniu niż rozmoknięty i rozgotowany kalafior. Moją ulubioną metodą
jest pieczenie warzyw. To ogromne możliwości. Warzywa można zamarynować albo
ograniczyć się do posolenia i wysmarowania oliwą. Cukier zawarty w warzywach z karmelizuje
się i wydobędzie tym samym ich naturalny słodki smak. Warzywa świetnie radzą
sobie na patelni. Polecam przepis na stir fry, czyli drobno posiekane warzywa, które są
wrzucone na krótko na dobrze rozgrzaną patelnię.
Jest też wiele możliwości wykorzystania ich na surowo. Można je zetrzeć na surówkę lub
do sałatki. Pamiętajcie jednak, że te jedzone na surowo należy zjeść w dniu ich przygotowania.
Warzywa to też świetny materiał do kiszenia. Prawie wszystkie nadają się do kiszenia,
więc wszystko zależy od waszej wyobraźni.
Gotujcie z wykorzystaniem tych warzyw, które macie u siebie w domu. Jeśli korzystacie z
przepisów kulinarnych, nie bójcie się zamieniać poszczególne warzywa, na rzecz tych,
które macie w kuchni. Pamiętajcie, że z warzyw warto korzystać w całości. Nać marchewki
jest równie dobra jak jej korzenie, a zielona część pora nada smak nie tylko bulionowi,
ale także i surówkom lub azjatyckim daniom.
Artykuł powstał we współpracy Projektu Moc Polskich Warzyw. Projekt finansowany jest z
Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
